Hoe zorg je voor optimale beweiding van een kleine huiskavel bij een hoge veebezetting? Deze vraag wordt steeds vaker gesteld, want bedrijven groeien en extra grond is niet altijd naast de bestaande huiskavel. Wageningen UR Livestock Researchvergelijkt op Dairy Campus en KTC Zegveld verschillende beweidingssystemen op zoek naar de antwoorden.

De beweidingssystemen die worden vergeleken zijn: dagelijks omweiden op vaste percelen, roterend standweiden, stripgrazen en een nieuw stripgraas systeem volgens het ‘aan/uit beweiden’-principe (laatste alleen op KTC Zegveld). Voor alle systemen is de uitdaging de huiskavel zo veel mogelijk te benutten voor beweiden, dus ‘weiden in dienst van weiden’ en niet het bekende principe van ‘maaien in dienst van beweiden’. Ook wordt het graasgedrag van koeien en het kuddegedrag gemeten via sensoren. Uiteindelijk is het onderzoek gericht op inzicht verkrijgen in de onderlinge relaties tussen gedrag van koeien – grasopname en grasaanbod.

Dagelijks omweiden op vaste percelen

De opzet is simpel. De huiskavel op zowel Dairy Campus als KTC Zegveld wordt ingedeeld in 24 percelen. Elke dag grazen de koeien in een nieuw perceel. Na 24 dagen komen de koeien terug in perceel 1. Op deze wijze konden in 2014 op Dairy Campus zeven weiderondes gedurende het hele weideseizoen gemaakt worden. Hieruit blijkt dat de koeien gemiddeld 5 kg ds (drogestof) per dag vers gras vreten in de wei. Dit is gemiddeld; in het begin van het weideseizoen is dit hoger. Het gras groeit in het begin zelfs zo hard dat na 24 dagen het gras te lang is. Het is dan aan te raden enkele percelen te maaien, zodat je al na ca. 20 dagen in perceel 1 terugkomt. Dit jaar is het doel weer met een veebezetting van 6 koeien per ha huiskavel zo veel mogelijk weidegras door de koe laten vreten. Het streven is zowel meer grasproductie als een hogere grasopname per koe. Op KTC Zegveld wordt dit jaar tevens onderzocht of Jerseys andere grazers zijn dan Holsteins.

Roterend standweiden makkelijk

Standweiden wordt in de praktijk gedaan, omdat het makkelijk is. Je geeft de koeien een grote oppervlakte en laat ze daar enkele weken weiden. Bekend is dat dit niet altijd het hoogste rendement geeft. Daarom wordt op Dairy Campus een nieuw systeem uitgeprobeerd, namelijk roterend standweiden. Het standweideperceel wordt in 6 gelijke subpercelen opgedeeld. Op 5 van de 6 stroken wordt dagelijks omgeweid. Eén (afwisselende) strook blijft telkens buiten de beweiding, want die wordt gemaaid. Hierdoor creëer je af en toe etgroen in het beweidingssysteem.

Stripgrazen hoogste rendement

Bij stripgrazen kun je koeien in langer gras weiden, waardoor naar verwachting de grasopbrengst hoger is dan bij standweiden en omweiden. Het rendement wordt echter niet alleen bepaald door de grasproductie, maar ook de omzetting van gras in melk. Daarbij speelt de wijze van bijvoeren ook een rol. Bij dagelijks omweiden en standweiden staat de perceelgrootte vast en wordt de mate van bijvoeren aangepast aan het grasaanbod. Bij stripgrazen is dat net andersom. De hoeveelheid bijvoeding staat in principe vast op 10 kg ds op stal, en de grootte van de strip in de wei wordt afgestemd op de hoeveelheid gras per ha bij inscharen.

Aan/uit weiden

Aan/uit weiden is een nieuw Nederlands woord afgeleid van het Engelse ‘on/off grazing’. In landen als Ierland, Engeland en Wales wordt vaak hele dagen geweid en bij slecht weer staan koeien enkele uren per dag op stal, oftewel ‘on/off grazing’. Contacten met ervaren beweiders uit het buitenland brachten ons op het idee om niet binnen een dag weiden en bijvoeren af te wisselen (overdag weiden, ’s avonds opstallen met bijvoeding), maar volledig te weiden tot de grasvoorraad in het land op is. Op dat moment wordt overgeschakeld naar volledig stalvoedering. Dat is simpeler voor de melkveehouder en ervaringen in het buitenland geven aan dat de koe bestand is tegen deze rantsoenwisselingen. Rantsoenwisselingen kunnen overigens beperkt worden door niet graskuil of mais bij te voeren maar (alleen) vers gras. Enkele melkveehouders in het project Amazing Grazing hebben goede ervaringen met het afwisselen van weidegras met zomerstalvoedering, vooral in systemen met een melkrobot.

Gedrag van koeien

Koeien in de verschillende beweidingsystemen worden uitgerust met sensoren waarmee inzicht wordt verkregen in de 24 uurs-besteding van de koe wat betreft staan, liggen en lopen. Herkauw- en vreetsensoren geven inzicht in de voeropname, wat gevalideerd wordt in de intensieve meetweken waarin via de zogenaamde alkanen-techniek individuele grasopnames worden bepaald.