Melk die is geproduceerd zonder gebruik van genetisch veranderd voer – Vlog-melk – is hard op weg om weidemelk achterna te gaan als standaard in de melkveehouderij. Nederlandse zuivelondernemingen gaan nog niet zo ver als de Scandinavische zuivelreus Arla of het Duitse Müller, die het gebruik van gentechvrij voer verplichten. Toch zijn vrijwel alle Nederlandse zuivelbedrijven bezig om meer Vlog-melk te produceren (Vlog = Verband Lebensmittel ohne Gentechnik). Zo probeert Friesland Campina de stroom Vlog-melk uit te breiden, DeltaMilk besloot vorig jaar met de hele club om te gaan, voor Cono is dit jaar het jaar van de omslag, Royal A-ware heeft al een forse stroom Vlog-melk. DOC Kaas is per maart gestart en ook Bel Leerdammer wil ermee aan de slag.

Voor melkveehouder Jan van der Wind in Woudenberg (U.) was de overstap naar Vlog “wel even schakelen”, erkent hij. Lees zijn verhaal onderaan dit artikel.

Geschikte veevoergrondstoffen vinden

Hiervoor is op grote schaal gentechvrij voer nodig. Daar was helemaal niet mee gerekend. Efficiënt geproduceerd transgeen voer zou immers het oude, traditionele veevoer bijna rimpelloos vervangen. Er was echter buiten de consument gerekend. Intussen is het wel lastiger geworden om nog geschikte veevoergrondstoffen te vinden. Reden waarom veel voerleveranciers de prijs voor Vlog-voer opschroeven.

Meer vraag naar gentechvrije zuivel

De vraag komt in de eerste plaats vanuit de Duitse markt, maar ook elders in Centraal- en Oost-Europa en zelfs in Frankrijk stijgt de vraag naar gentechvrije zuivel. Veel consumenten willen er echt een meerprijs voor betalen en nemen Vlog-producten grif af, zo blijkt. Kaas van gentechvrije melk levert minimaal een dubbeltje per kilo meer op. Vorig jaar bij tijden tot wel een kwartje meer. Of dat zo blijft, is de vraag, maar voorlopig zit beslist veel potentieel in de Vlog-markt.

_{Lees verder onder de foto.}

Kosten vallen mee

Wie Vlog-gecertificeerde melk wil produceren, beurt 1 cent per kilo melk extra. Of daarover een afspraak bestaat, is niet duidelijk, maar de vergoeding is bij nagenoeg iedere verwerker hetzelfde. Sommige veehouders klagen dat dit niet genoeg is om de extra kosten mee te dekken.

Het is ook best mogelijk om zo veel extra voerkosten te maken, dat er niets overblijft van die cent toeslag. Vervang de gewone soja 1 op 1 door gentechvrije soja en je bent al een heel eind op weg. De vraag is echter of dat nodig is.

Een rondgang bij adviseurs en voerbedrijven leert dat heel veel meer betalen niet hoeft. Volgens sommigen zijn zelfs helemaal geen extra kosten nodig. Misschien is dat een wat over-optimistisch beeld, maar Sieberen Bakker van Hoogland Veevoeders in Ferwert houdt staande dat een overstap naar Vlog niet veel hoeft te kosten. “Wij horen ook vaak dat Vlog duur zou zijn. Dat is de reden dat wij veehouders vaak zelf laten rekenen. Dan komen ze er vanzelf achter dat het minimaal meer hoeft te kosten.”

Het gaat erg om de kwaliteit van het eiwit, met meer Darm Verteerbaar Eiwit

Bedrijfsplan aanpassen

En om meteen een misverstand uit de weg te helpen: het begint niet met ander voer bestellen. Wie over wil stappen naar Vlog, begint met een ander bedrijfsplan, stelt Bakker. “De focus moet liggen op de teelt en oogst van gras met veel eiwit en ruwe celwanden. Het gaat erg om de kwaliteit van het eiwit, met meer Darm Verteerbaar Eiwit (DVE). Kas geeft veel OEB. Daarom zijn andere soorten kunstmest nodig. Ook moet droger worden ingekuild.” Met een aantal aanpassingen volgens deze lijnen is al de eerste winst te pakken.

Hiervoor is nodig dat er voldoende grasland aanwezig is en dat het weer meewerkt. Wie noodgedwongen meer mais moet voeren, zal meer ander voer moeten bijkopen. Klanten van Hoogland konden volgens Bakker vorig jaar 80% van de benodigde grondstoffen uit Noord-Nederland of Duitsland betrekken, tegen een meerprijs van 0 tot een halve cent per kilo melk.

Volvet lijnzaad als alternatief

Dat niet altijd de hoofdprijs moet worden betaald, weet ook nutritionist Marc Boer van FeedValid in Poederoijen. Wie Vlog-waardig krachtvoer wil kopen, kan in beginsel kiezen uit 2 soorten:

• Hoogwaardige, goede soja die gentechvrij is of eventueel volvet lijnzaad. Dit is relatief duur voer, maar wie dit gebruikt, kan ook afzien van palmvet in het voer. Nog een voordeel van lijnzaad is dat er veel bestendig vet in zit (voor de zuivelbedrijven die daar niet te scherp op letten).
• De andere optie is lage-kostprijsproduct, met raap en goedkope energievoeders. Daarbij valt te denken aan ontsloten graanproducten. Nadeel is dat dan toegegeven wordt op ruw eiwit.

Beide opties geven de uitersten weer. Er zijn nog veel keuzes daar tussenin mogelijk. FeedValid is als toeleverancier van mengvoederbedrijven naar eigen zeggen al jaren bezig om optimale keuzes te ontwikkelen.

Teelt in Brazilië

Boer voorziet ook dat de vraag naar gentechvrije soorten nog veel verder zal toenemen. Dat kan tegen een beperkte meerprijs. De teelt kan gewoon het allerbest plaatsvinden in Brazilië. Daar vindt ploegloze teelt plaats, met 2 oogsten per jaar en maximaal efficiënt, door het klimaat. “De grond is vruchtbaar, het is er warm en vochtig. Daar kan geen Europese teelt tegenop, ook niet qua CO₂-uitstoot.”

Voordelen grote voerfirma‘s

Hoe groot de premie is die importeurs betalen voor gentechvrije soja, is een geheim dat handelaren graag goed bewaren. De meerprijs varieert naar gelang de oogst, de verwachte vraag en de handels- en geopolitieke situatie in de wereld. Tussenhandelaren zouden een groot deel van het prijsrisico opvangen, maar aan de andere kant valt er voor voerbedrijven ook goed geld te verdienen. Productie van Vlog-voer vraagt wel extra organisatie. Grote voerfabrikanten hebben het het gemakkelijkst. Die kunnen er hele fabrieken voor vrijspelen. Anderen zien zich beperkt door het aantal silo’s en productielijnen die ze beschikbaar hebben.